Το τσάι είναι ένα ρόφημα με ιστορία περίπου 5000 ετών, στη διάρκεια των οποίων θεωρήθηκε «φάρμακο» για πολλές ασθένειες. Ανακαλύφθηκε στην Κίνα όταν τυχαία έπεσαν φύλλα τσαγιού σε μια κατσαρόλα με βραστό νερό. Πριν από περίπου 400 χρόνια διαδόθηκε στη Δυτική Ευρώπη και την Αμερική. Σήμερα, είναι το πιο συχνά καταναλισκόμενο ρόφημα μετά το νερό. Τις τελευταίες δεκαετίες μάλιστα, οι επιστήμονες αρχίζουν να επαληθεύουν την παράδοση, αποδίδοντας στο τσάι πολλαπλές ευεργετικές ιδιότητες.

Τα περισσότερα γνωστά είδη τσαγιού προέρχονται από ένα και μόνο φυτό, το Camelia sinensis. Ο βαθμός επεξεργασίας των φρέσκων φύλλων του φυτού δίνει τα διαφορετικά είδη με το χαρακτηριστικά αρώματα και γεύσεις. Τα πιο διαδεδομένα είδη τσαγιού είναι: λευκό, πράσινο, oolong και μαύρο. Το φυτό Camelia sinensis φύεται κυρίως στην Κίνα και την Ινδία. Το ελληνικό τσάι του βουνού είναι ένα διαφορετικό φυτό, το Sideritis clandestine.

Το τσάι αν δεν προσθέσουμε ζάχαρη, μέλι ή γάλα, δεν έχει θερμίδες. Σε ένα φλιτζάνι τσάι, το οποίο ζυγίζει περίπου 237γρ, τα 236γρ είναι απλά νερό! Επίσης, περιέχει κατεχίνες, καφεΐνη, θεοβρωμίνη, κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο, φώσφορο, μαγγάνιο, φθόριο, φυλλικό οξύ, χολίνη.

Τα τελευταία χρόνια, η διεθνής επιστημονική κοινότητα ερευνά έντονα τις ευεργετικές επιδράσεις του τσαγιού στην ανθρώπινη υγεία. Στις περισσότερες μελέτες, χρησιμοποιείται το πράσινο και το μαύρο τσάι, τα οποία φαίνονται να έχουν τα ίδια αποτελέσματα. Οι περισσότερες θετικές δράσεις του τσαγιού αποδίδονται στις κατεχίνες, μία οικογένεια πολυφαινολικών φλαβονοειδών με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Τα αντιοξειδωτικά εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό μας, οι οποίες καταστρέφουν γενετικό υλικό και λιποειδή, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη χρόνιων νοσημάτων.

Ενυδάτωση και καφεΐνη

Το τσάι βοηθά στην ενυδάτωση του οργανισμού και μάλιστα κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι τόσο αποτελεσματικό όσο το νερό. Υπήρχε η άποψη ότι λόγω της καφεΐνης, η οποία είναι διουρητική, το τσάι αφυδατώνει αντί να ενυδατώνει. Ωστόσο, οι ειδικοί καταρρίπτουν το μύθο, συμπεραίνοντας ότι ακόμα και με ένα πολύ «δυνατό» τσάι (περιέχει περισσότερη καφεΐνη) τελικά ο οργανισμός έχει κέρδος σε υγρά.

Όσον αφορά στην καφεΐνη, φαίνεται ότι πρόσληψη ως 300mg ανά ημέρα για τους ενήλικες δεν προκαλεί πρόβλημα. Ένα φλιτζάνι τσάι περιέχει περίπου 40mg (μισή ποσότητα σε σύγκριση με τον καφέ), οπότε οι ειδικοί συνιστούν να μη ξεπερνούμε τα 7-8 φλιτζάνια τσάι την ημέρα.

Καρδιαγγειακό σύστημα

Η παρούσα βιβλιογραφία προτείνει ότι η κατανάλωση τριών ή περισσότερων φλιτζανιών τσαγιού την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής ασθένειας και εγκεφαλικού επεισοδίου επειδή βελτιώνονται παράγοντες κινδύνου όπως είναι τα επίπεδα χοληστερόλης και «κακής» (LDL) χοληστερόλης, η λειτουργία του αγγειακού ενδοθηλίου και οι οξειδωτικές βλάβες. Η ευεργετική δράση οφείλεται στις κατεχίνες.

Καρκίνος

Κάποια πρώτα ευρήματα δείχνουν ότι οι κατεχίνες ίσως παίζουν ρόλο και στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο. Ωστόσο, περισσότερες μελέτες είναι απαραίτητες για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Καρκίνοι που έχουν μελετηθεί είναι του γαστρεντερικού, του στόματος, του πνεύμονα, του δέρματος και των ωοθηκών.

Παχυσαρκία

Πρώιμα ερευνητικά στοιχεία προτείνουν ότι η κατανάλωση τσαγιού πιθανά έχει θετικά αποτελέσματα στο σωματικό βάρος, τη συσσώρευση λίπους και την ινσουλινοευαισθησία. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται ότι οι κατεχίνες αυξάνουν το ρυθμό που καίγεται το λίπος καθώς και την ενέργεια που καίει ο οργανισμός, μειώνοντας το σωματικό βάρος και το κοιλιακό λίπος.

Ανοσοποιητικό σύστημα

Σχετικά με την επίδραση του τσαγιού στο ανοσοποιητικό σύστημα και πάλι η έρευνα βρίσκεται σε εμβρυικό στάδιο, ωστόσο φαίνεται ότι άτομα που πίνουν καθημερινά περίπου δύο φλιτζάνια τσάι μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα μία λοίμωξη.

Νευρικό σύστημα

Κάποια πρώτα δεδομένα δείχνουν ότι η κατανάλωση τουλάχιστον 3 φλιτζανιών τσαγιού σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για νόσο του Parkinson. Επίσης, μελέτη σε πειραματόζωα έδειξε πιθανή προστατευτική δράση έναντι της νόσου Alzheimer. Ωστόσο, ακόμα δε μπορούμε να έχουμε ασφαλή συμπεράσματα.

Οστά

Υπάρχει η άποψη ότι το τσάι επιδρά αρνητικά στην οστική μάζα λόγω της καφεΐνης και των φυτοοιστρογόνων, οπότε δρα επιβαρυντικά σε ανθρώπους με οστεοπενία ή οστεοπόρωση. Όμως, μελέτες έχουν δείξει ότι τελικά μάλλον έχει μία ελαφρά θετική δράση. Σε μία έρευνα μάλιστα με ηλικιωμένες γυναίκες, η κατανάλωση τεσσάρων φλιτζανιών την ημέρα οδήγησε σε αύξηση της οστική μάζας. Ίσως, σε αυτό παίζει ρόλο ότι πολλοί προτιμούν το τσάι με γάλα.

Στοματική υγεία

Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι τα φλαβονοειδή πιθανά εμποδίζουν τα βακτήρια να σχηματίζουν πλάκα και ότι το φθόριο που φυσικά υπάρχει στο τσάι βοηθά το οδοντικό σμάλτο.

Απορρόφηση σιδήρου

Το τσάι μπορεί να μειώσει την απορρόφηση σιδήρου, γι’ αυτό συστήνεται άτομα που έχουν χαμηλά επίπεδα σιδήρου να μη πίνουν τσάι με το γεύμα και τουλάχιστον μία ώρα μετά από αυτό. Επίσης, θα πρέπει να προσέχουν άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως παιδιά μικρότερα των 6 ετών, κορίτσια στην εφηβεία, γυναίκες 18-49 και πάνω από 75 ετών. Κατανάλωση 3-4 φλιτζανιών ανά ημέρα δε φαίνεται να προκαλεί πρόβλημα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τελικά, αυτό που πρέπει να ειπωθεί είναι ότι το τσάι φαίνεται να είναι ευεργετικό σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης υγείας, αλλά τίποτα δεν είναι ακόμα επιβεβαιωμένο και έτσι δεν υπάρχουν συστάσεις από διεθνείς οργανισμούς που να μας λένε αν και πόσο τσάι πρέπει να πίνουμε. Απλά, τα πρώτα ερευνητικά δεδομένα μαρτυρούν ότι στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, η κατανάλωση 3-4 φλιτζανιών τσαγιού ανά ημέρα μπορεί να μας χαρίσει σημαντικά οφέλη.